Therapieën, behandelingen en trainingen uitgelegd

 

Wat is....?

  • GGZ Ambulante begeleiding 

  • COMET

  • EMDR

  • Cognitieve therapie

  • Creatieve therapie

  • ACT Therapie

  • Schema therapie

  • Systeem therapie

  • Psychomotorische therapie

  • Gestalttherapie

GGZ Ambulante begeleiding

GGZ ambulante begeleiding is een vorm van geestelijke gezondheidszorg waarbij je ondersteuning krijgt in je eigen leefomgeving, zonder dat je opgenomen hoeft te worden. Het draait om praktische en psychische begeleiding bij het dagelijks functioneren, zodat je zelfstandig kunt blijven wonen en leven.

Wat houdt ambulante begeleiding in?

  • Ambulant: Het woord betekent letterlijk niet gebonden aan een instelling. De zorg komt dus naar jou toe, vaak thuis of in je directe omgeving.
  • Begeleiding: Het gaat om ondersteuning bij dagelijkse taken, structuur aanbrengen en omgaan met psychische klachten.
  • Doel: Vergroten van zelfstandigheid, stabiliteit en kwaliteit van leven.

Wat doet een ambulant begeleider?

  • Helpt bij dagstructuur (opstaan, plannen, afspraken nakomen).
  • Ondersteunt bij administratie en financiën.
  • Biedt psycho-educatie: uitleg over je klachten en hoe ermee om te gaan.
  • Stimuleert sociale contacten en deelname aan de maatschappij.
  • Werkt samen met andere hulpverleners (huisarts, psycholoog, maatschappelijk werk).

Voor wie is het bedoeld?

  • Mensen met psychische problemen zoals depressie, angst, schizofrenie of bipolaire stoornis.
  • Mensen die een klankbord nodig hebben, iemand die meedenkt.
  • Mensen met verslavingsproblematiek.
  • Mensen die moeite hebben met zelfstandig wonen of het organiseren van hun leven.

Kenmerken

  • Laagdrempelig: Je hoeft niet opgenomen te worden.
  • Flexibel: Aantal uren en intensiteit worden afgestemd op jouw situatie.
  • Ondersteunend: Gericht op praktische hulp én psychische stabiliteit.
  • Samenwerking: Vaak onderdeel van een breder GGZ-behandeltraject.

Samengevat

GGZ ambulante begeleiding betekent dat je ondersteuning krijgt in je eigen omgeving, zodat je grip houdt op je dagelijks leven en psychische klachten beter leert hanteren. Het is dus zorg die met jou meebeweegt, bij je thuis komt in plaats van dat jij naar een instelling moet.

 

Bronnen: Diversen

ACT therapie

ACT therapie staat voor Acceptance and Commitment Therapy: een moderne vorm van gedragstherapie die je helpt om flexibeler met problemen om te gaan en meer te investeren in wat je écht belangrijk vindt. Het draait niet primair om klachten verminderen, maar om het vergroten van je psychologische veerkracht.

Wat ACT inhoudt

  • Acceptance (Acceptatie): leren ruimte maken voor vervelende emoties en ervaringen in plaats van ze weg te duwen.
  • Commitment (Toegewijde actie): bewust kiezen om te handelen naar je waarden, ook als het leven moeilijk is.
  • Mindfulness: aandacht voor het hier en nu, zodat je minder verstrikt raakt in piekeren.
  • Defusie: afstand nemen van je gedachten, zodat ze je minder snel beïnvloeden.
  • Zelf als context: een flexibele relatie met jezelf ontwikkelen, niet vastzitten in één zelfbeeld.
  • Waarden: ontdekken wat je écht belangrijk vindt en daar richting aan geven.

Doel van ACT

Het doel van ACT is niet om pijn of negatieve gevoelens weg te nemen, maar om je te leren er anders mee om te gaan.

  • Je stopt met vechten tegen emoties en gedachten die je niet kunt controleren.
  • Je leert energie vrij te maken voor dingen die waardevol zijn in je leven.
  • Het resultaat is vaak een gevoel van meer richting, veerkracht en vitaliteit, zelfs bij tegenslag.

Voor wie is ACT geschikt?

ACT wordt toegepast bij uiteenlopende klachten en situaties:

  • Stress, angst en depressieve gevoelens
  • Chronische pijn of ziekte
  • Burn-out en werk gerelateerde problemen
  • Persoonlijke groei en coaching

Het kan zowel in therapie als in coaching gebruikt worden, en sluit goed aan bij mensen die willen leren omgaan met moeilijke omstandigheden zonder zichzelf te verliezen.

Samengevat

ACT therapie helpt je accepteren wat je niet kunt veranderen en toegewijd handelen naar wat je wél belangrijk vindt. Het is een praktische, ervaringsgerichte aanpak die je leert om met meer vrijheid en veerkracht te leven.

 

Bronnen: actinactie.nl , actcentrum.nl, leeract.nl

COMET

COMET staat voor Competitive Memory Training: een psychologische methode die helpt om een negatief zelfbeeld te veranderen door positieve herinneringen en associaties te versterken. Het wordt vaak ingezet bij mensen die last hebben van onzekerheid, lage zelfwaardering of sombere gevoelens.

Wat COMET inhoudt

  • Doel: COMET richt zich op het verbeteren van je zelfbeeld en zelfvertrouwen.
  • Werkwijze: je leert negatieve overtuigingen over jezelf (zoals “ik ben niet goed genoeg”) te vervangen door positieve beelden en herinneringen.
  • Mechanisme: het brein slaat herinneringen en emoties op; COMET gebruikt de competitie tussen herinneringen om negatieve patronen te verzwakken en positieve sterker te maken.
  • Oefeningen: samen met een psycholoog roep je positieve ervaringen en eigenschappen op, en train je om die actief te gebruiken wanneer negatieve gedachten opkomen.

Voor wie is COMET geschikt?

  • Mensen met laag zelfvertrouwen of een negatief zelfbeeld
  • Personen die vaak vastlopen in negatieve gedachten over zichzelf
  • Jongeren en volwassenen die hierdoor belemmerd worden in hun dagelijks functioneren

Toepassing in therapie

  • Individueel of in groep: COMET kan zowel één-op-één als in groepsverband worden toegepast.
  • Cognitief-gedragstherapeutische basis: het sluit aan bij andere therapievormen, maar legt extra nadruk op het trainen van positieve associaties.
  • Wetenschappelijke onderbouwing: onderzoek toont dat lage zelfwaardering een risicofactor is voor psychische problemen en terugval; COMET helpt dit te verminderen.

Samengevat

COMET is een praktische training die je leert om negatieve zelfbeelden te doorbreken en positieve overtuigingen te versterken. Het is geen “geheugentraining” in de klassieke zin, maar een therapeutische methode die gebruikmaakt van hoe ons geheugen werkt om je zelfvertrouwen en veerkracht te vergroten.

 

Bronnen: psyned.nl, mentaalbeter.nl, psycholoog.nl

Schema therapie

Schematherapie is een vorm van psychotherapie die zich richt op het doorbreken van hardnekkige, vaak negatieve patronen in denken, voelen en gedrag. Het helpt mensen die steeds vastlopen in dezelfde problemen, vaak door ervaringen en overtuigingen die in de jeugd zijn ontstaan.

Wat houdt schematherapie in?

  • Integratieve aanpak: Schematherapie combineert elementen uit cognitieve gedragstherapie, psychoanalyse en gestaltpsychologie.
  • Schema’s: Dit zijn diepgewortelde overtuigingen en emoties over jezelf en de wereld, vaak gevormd door vroege ervaringen. Ze werken als een soort bril waardoor je naar situaties kijkt.
  • Modi: Verschillende "delen" van jezelf (bijvoorbeeld het kwetsbare kind, de straffende ouder, of de gezonde volwassene) die in bepaalde situaties actief worden.
  • Doel: Het herkennen van disfunctionele schema’s en modi, en leren hoe je deze kunt veranderen of er anders mee om kunt gaan.

Voorbeelden van schema’s

Er zijn 18 schema’s, verdeeld over 5 domeinen:

  • Onverbondenheid en afwijzing: bijvoorbeeld verlatingsangst of wantrouwen.
  • Beperking van autonomie en prestaties: zoals afhankelijkheid of faalangst.
  • Onvoldoende grenzen: moeite met zelfbeheersing of respecteren van regels.
  • Gerichte focus op anderen: jezelf wegcijferen om anderen tevreden te stellen.
  • Overmatige waakzaamheid en remming: perfectionisme of emotionele onderdrukking.

Wanneer wordt het toegepast?

  • Bij persoonlijkheidsstoornissen.
  • Bij langdurige emotionele problemen, zoals depressie, angst of relatieproblemen.
  • Voor mensen die merken dat ze steeds in dezelfde patronen terechtkomen en daar last van hebben.

Wat levert het op?

  • Inzicht in je eigen patronen en waar ze vandaan komen.
  • Nieuwe manieren om met emoties en relaties om te gaan.
  • Heling van onvervulde behoeften uit de jeugd, zoals veiligheid, verbondenheid en waardering.

Samengevat

Schematherapie helpt je oude patronen te herkennen en te doorbreken, zodat je gezonder en vrijer kunt leven. Het is vooral geschikt voor mensen die merken dat gewone therapieën niet genoeg effect hebben, omdat hun problemen dieper geworteld zijn.

Bronnen: psycholoog.nl, schematherapie.nl 

EMDR

EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) is een psychotherapeutische behandelmethode die helpt bij het verwerken van ingrijpende ervaringen en trauma’s. Het vermindert de emotionele lading van pijnlijke herinneringen, zodat ze minder invloed hebben op je dagelijks leven.

Wat is EMDR precies?

  • Afkorting: EMDR staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing.
  • Ontwikkeling: De methode werd in 1989 ontwikkeld door de Amerikaanse psychologe Francine Shapiro.
  • Doel: Het helpt mensen die last blijven houden van de gevolgen van een schokkende gebeurtenis, zoals een ongeval, geweld of misbruik.

Hoe werkt EMDR?

  • Tijdens een sessie vraagt de therapeut je om terug te gaan naar een nare herinnering.
  • Tegelijkertijd word je blootgesteld aan afleidende prikkels, vaak in de vorm van oogbewegingen (links-rechts volgen van vingers of lichtjes), tikjes of geluiden.
  • Dit proces activeert je werkgeheugen, waardoor de herinnering minder levendig en emotioneel beladen wordt.
  • Je vergeet de gebeurtenis niet, maar de heftige emoties die eraan gekoppeld zijn, nemen af.

Wanneer wordt EMDR toegepast?

  • Posttraumatische stressstoornis (PTSS)
  • Angstklachten en depressieve klachten die voortkomen uit trauma
  • Soms ook bij andere psychische problemen die verbonden zijn aan ingrijpende herinneringen

Effectiviteit

  • Bij mensen met klachten door één ingrijpende gebeurtenis kan EMDR al na enkele sessies merkbare verbetering geven.
  • Bij complexere problemen is EMDR vaak onderdeel van een bredere behandeling.
  • Het wordt wereldwijd erkend als een effectieve en relatief snelle methode voor traumaverwerking.

Samengevat

EMDR helpt je om pijnlijke herinneringen minder heftig te maken, zodat ze je dagelijks leven niet meer beheersen. Het is vooral effectief bij trauma en PTSS, en wordt steeds vaker toegepast in de psychologie.

Bronnen: watisemdr.nl, emdr.nl

Systeem therapie

Systeemtherapie is een vorm van psychotherapie die zich richt op relaties en interacties binnen een sociaal systeem, zoals een gezin, partnerrelatie of team. Het wordt ook wel relatie- en gezinstherapie genoemd.

Wat houdt systeemtherapie in?

  • Definitie: Systeemtherapie gaat uit van het idee dat problemen nooit op zichzelf staan, maar altijd beïnvloed worden door de sociale, relationele en culturele context waarin iemand leeft.
  • Systeem: Het woord systeem verwijst naar het netwerk van belangrijke mensen om je heen – partner, kinderen, ouders, broers/zussen, vrienden of collega’s.
  • Doel: Het verbeteren van onderlinge interactiepatronen en het versterken van relaties, zodat klachten of spanningen verminderen.

Hoe werkt het?

  • Betrokkenheid van naasten: In de therapie worden vaak meerdere mensen uit het systeem betrokken. Dat kan een partner zijn, maar ook kinderen of andere familieleden.
  • Focus op patronen: Er wordt gekeken naar hoe mensen op elkaar reageren – gedachten, gevoelens en gedragingen ontstaan in wisselwerking met anderen.
  • Context meenemen: Naast het gezin of de relatie wordt ook gekeken naar bredere invloeden zoals werk, school, buurt, religie en cultuur.

Wanneer wordt systeemtherapie toegepast?

  • Relatieproblemen: Bijvoorbeeld terugkerende ruzies of communicatieproblemen.
  • Gezinsproblemen: Spanningen tussen ouders en kinderen, of tussen broers en zussen.
  • Psychische klachten: Depressie, angst of trauma die samenhangen met relationele dynamieken.
  • Breder gebruik: Ook inzetbaar in teams, organisaties of woongroepen waar samenwerking en interactie centraal staan.

Voordelen

  • Samenwerking: Problemen worden niet alleen bij één persoon gelegd, maar gezien als onderdeel van een groter geheel.
  • Verbinding: Het versterkt relaties en vergroot wederzijds begrip.
  • Flexibiliteit: Toepasbaar in gezinnen, relaties én bredere sociale systemen.

Samengevat

Systeemtherapie helpt mensen door samen met hun belangrijke relaties te kijken naar patronen en dynamieken die klachten veroorzaken of versterken. Het is dus niet alleen gericht op het individu, maar op het hele netwerk waar iemand deel van uitmaakt.

 

Bronnen: deviersprong.nl, nvrg.nl

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een psychologische behandelmethode die zich richt op het veranderen van negatieve denkpatronen en gedragingen. Het helpt mensen om anders te leren denken en handelen, waardoor klachten zoals angst, depressie of stress verminderen.

Wat houdt cognitieve gedragstherapie in?

  • Definitie: CGT combineert cognitieve therapie (gericht op gedachten) en gedragstherapie (gericht op gedrag).
  • Uitgangspunt: Wat je denkt, voelt en doet beïnvloedt elkaar voortdurend.
  • Doel: Negatieve of niet-helpende gedachten en gedragingen herkennen en vervangen door meer realistische en helpende alternatieven.

Hoe werkt CGT?

  • Gesprekstherapie: Samen met een therapeut onderzoek je je automatische gedachten en overtuigingen.
  • Oefeningen: Je krijgt praktische opdrachten, zoals het bijhouden van een G-schema (gebeurtenis, gedachte, gevoel, gedrag, gevolg).
  • Gedragsexperimenten: Je probeert nieuwe manieren van handelen uit in het dagelijks leven om te ervaren dat andere reacties mogelijk zijn.
  • Kortdurend en doelgericht: CGT is meestal een relatief korte behandeling, vaak enkele maanden, en richt zich op concrete klachten.

Wanneer wordt CGT toegepast?

  • Angststoornissen (zoals paniek, fobieën, sociale angst)
  • Depressie en somberheid
  • Trauma en PTSS
  • Slaapproblemen
  • Verslavingen en eetstoornissen

Effectiviteit

  • CGT is een evidence-based behandeling, wat betekent dat er veel wetenschappelijk bewijs is voor de effectiviteit.
  • Het wordt wereldwijd gezien als een van de meest toegepaste en succesvolle therapievormen.
  • Het helpt niet alleen klachten te verminderen, maar geeft ook vaardigheden voor de lange termijn om beter met stress en negatieve gedachten om te gaan.

Samengevat

Cognitieve gedragstherapie leert je negatieve gedachten en gedragspatronen te doorbreken en te vervangen door helpende alternatieven. Het is praktisch, doelgericht en bewezen effectief bij uiteenlopende psychische klachten.

 

Bronnen: vgct.nl, psycholoog.nl

Psychomotorische therapie (PMT)

Psychomotorische therapie (PMT) is een lichaamsgerichte behandelvorm die psychische klachten aanpakt via beweging en lichaamsbeleving. Het helpt je om signalen van je lichaam beter te herkennen en te gebruiken om emoties en gedrag te begrijpen en te veranderen.

Wat houdt PMT in?

  • Definitie: PMT is een therapie waarbij je letterlijk in beweging komt om psychische problemen te behandelen.
  • Uitgangspunt: Psychische klachten zoals stress, angst of somberheid hebben vaak een lichamelijke component, zoals spanning of vermoeidheid.
  • Doel: Door oefeningen en bewegingsactiviteiten leer je beter luisteren naar je lichaam, emoties reguleren en nieuwe manieren van omgaan met problemen ontwikkelen.

Hoe werkt het?

  • Bewegingsgerichte oefeningen: Denk aan sport, spel, ontspanningsoefeningen, yoga of lichaamsgerichte opdrachten.
  • Focus op lichaamssignalen: De therapeut kijkt naar lichaamshouding, spanning, ademhaling en beweging.
  • Ervaren in plaats van praten: Het accent ligt op doen en ervaren, niet alleen op praten. Hierdoor worden gevoelens en gedragspatronen tastbaarder.
  • Individueel of in groep: PMT kan individueel, met gezinnen of in groepen worden toegepast.

Voor wie is PMT geschikt?

  • Kinderen en jongeren: Bijvoorbeeld bij gedragsproblemen of faalangst.
  • Volwassenen: Bij stress, burn-out, depressie, angst of trauma.
  • Ouderen: Om beter om te gaan met lichamelijke en psychische spanningen.

Voordelen

  • Bewustwording: Je leert beter herkennen wat je lichaam aangeeft.
  • Actief herstel: Door beweging ervaar je direct nieuwe manieren van omgaan met emoties.
  • Breed inzetbaar: Geschikt voor uiteenlopende klachten, van trauma tot burn-out.
  • Wetenschappelijke basis: PMT wordt erkend als een effectieve vak therapie, vaak onderdeel van een breder behandelplan.

Samengevat

Het is een ervaringsgerichte therapie die lichaam en geest met elkaar verbindt.

 

Bronnen: psyned.nl, ruudmeulenberg.nl

Creatieve therapieën

Creatieve therapieën zijn behandelvormen waarbij kunst en creatieve expressie (zoals schilderen, muziek, drama of dans) worden ingezet om emoties te verkennen, te uiten en te verwerken. Ze helpen mensen die moeite hebben om gevoelens in woorden te vatten en bevorderen psychisch welzijn.

Wat houdt creatieve therapie in?

  • Definitie: Creatieve therapie is een vak therapie die gebruikmaakt van kunstzinnige middelen om psychische problemen te behandelen.
  • Uitgangspunt: Door creatief bezig te zijn, worden onbewuste gevoelens en gedachten zichtbaar en bespreekbaar.
  • Doel: Het bevorderen van emotionele verwerking, zelfinzicht en het ontwikkelen van nieuwe coping vaardigheden.

Voorbeelden van creatieve therapieën

  • Beeldende therapie: Werken met materialen zoals klei, verf, papier of krijt. Het gaat niet om mooi maken, maar om uitdrukken wat er van binnen speelt.
  • Muziektherapie: Muziek maken, luisteren of improviseren om emoties te reguleren en communicatie te bevorderen.
  • Dramatherapie: Rollenspellen en improvisatie om gevoelens te verkennen en nieuwe gedragsmogelijkheden uit te proberen.
  • Danstherapie / bewegingstherapie: Lichaamsbeweging gebruiken om spanningen los te laten en emoties te uiten.

Voor wie is creatieve therapie geschikt?

  • Kinderen en jongeren: Vooral wanneer ze moeite hebben om gevoelens te verwoorden.
  • Volwassenen: Bij trauma, depressie, angst, burn-out of relatieproblemen.
  • Ouderen: Om identiteit en levensfase-overgangen te verwerken en verbondenheid te ervaren.

Voordelen

  • Toegankelijk: Je hoeft geen kunstenaar te zijn; het gaat om het proces, niet het resultaat.
  • Helend: Creativiteit kan helpen bij rouw, verlies, stress of trauma.
  • Zelfinzicht: Door kunstzinnige expressie ontdek je nieuwe kanten van jezelf.
  • Communicatie: Het biedt een alternatieve taal voor mensen die verbaal vastlopen.

Samengevat

Creatieve therapieën gebruiken kunst en expressie als middel om emoties te verwerken en psychisch welzijn te versterken. Ze zijn breed inzetbaar en bieden een speelse, helende manier om met moeilijke gevoelens om te gaan.

 

Bronnen: creatievetherapie.net, dimence.nl

Gestalttherapie

Gestalttherapie is een vorm van psychotherapie die zich richt op bewustwording in het hier en nu, waarbij de cliënt leert zichzelf beter te begrijpen door aandacht te geven aan gevoelens, gedachten en lichamelijke sensaties in het moment.

Kern van Gestalttherapie

  • Ontstaan: ontwikkeld in de jaren 40 door Fritz Perls, Laura Perls en Paul Goodman.
  • Betekenis van ‘Gestalt’: het Duitse woord Gestalt betekent geheel of vorm. Het benadrukt dat de mens als een geheel moet worden gezien, niet als losse onderdelen.
  • Focus: de therapie richt zich op het hier en nu en op hoe iemand contact maakt, vermijdt of verbreekt.

Basisprincipes

  • Bewustwording: cliënten worden gestimuleerd om zich bewust te worden van hun emoties, gedachten en lichamelijke sensaties.
  • Zelfverantwoordelijkheid: je bent verantwoordelijk voor je eigen keuzes en acties.
  • Contact: de relatie tussen therapeut en cliënt is gelijkwaardig en open; de therapeut brengt ook eigen ervaringen in.
  • Integratie: het doel is om verschillende aspecten van jezelf (gevoelens, gedrag, gedachten) samen te brengen tot een geheel.

Praktische werkwijze

  • Dialoog en oefeningen: gesprekken, creatieve werkvormen en ervaringsgerichte oefeningen helpen patronen zichtbaar te maken.
  • Hier-en-nu ervaring: in plaats van te blijven hangen in het verleden of te veel vooruit te kijken, staat de directe ervaring centraal.
  • Voorbeelden van technieken: rollenspellen, aandacht voor lichaamstaal, werken met dromen of creatieve expressie.

Doel en effect

  • Persoonlijke groei: cliënten leren zichzelf beter kennen en accepteren.
  • Meer contact: zowel met jezelf als met anderen, door bewustwording van hoe je relaties aangaat.
  • Holistische benadering: niet alleen praten over problemen, maar ze ook ervaren en doorleven in het moment.

Gestalttherapie wordt vaak gezien als een ervaringsgerichte en holistische therapievorm die mensen helpt om dichter bij zichzelf te komen en hun relaties met anderen te verdiepen. Het is vooral geschikt voor wie wil werken aan zelfbewustzijn, persoonlijke groei en het verbeteren van contact met de omgeving.

 

Bronnen: gestaltpraktijk.org, nl.wikipedia.org/wiki/Gestalttherapie